Hol meetkundig lichaam, gevormd door 12 gelijkzijdige vijfhoeken, versierd met bolletjes op de hoekpunten.
Literatuur
- Ferrari, C. & Joseph Caccia, Grand Dictionnaire Français-Italien et Italien-Français. Paris (Garnier Frères, libraires-Editeurs), 1874. [778 & 1000 blz. ISBN -].
Hierin: blz. 255 ("Dodecaèdre, s. m. géom., solide réglier, formé de douze pentagones égaux.");
Dizionario Italiano-Francese blz. 273 ("Dodecaédro, s.m. figura geometrica formata d'un solido regulare, la cui superficie mostra dodici pentagoni regulari.").
- Arbouw, Ernst, "Het raadsel van het Romeinse twaalfvlak (nu ook gevonden in Engeland): wat deden ze hiermee?". In: Volkskrant, 24-02-2024, blz. 24-27
(Een uitzending van het BBC-archeologieprogramma 'Digging for Britain' was gewijd aan de vondst van een "Gallo-Romeinse dodecaëder bij Norton Disney nabij Lincoln.
De functie ervan is een mysterie, de bekende voorbeelden stammen uit de 2e en 3e eeuw. Er zijn sinds 1739 ongeveer 130 dodecaëders gevonden, "variërend van 4,5 tot 8,5 centimeter groot en, met uitzondering
van één zilveren exemplaar, allemaal gegoten uit brons en versierd met bolletjes op de hoekpunten."
Ten zuiden van de Alpen komen ze (vrijwel) niet voor. In België (Tongeren) en in Nederland zijn ook exemplaren gevonden. Het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden bezit er drie,
maar de dodecaëder uit het Friese Hartwerd is de enige waarvan bekend is waar deze werd gevonden. Na een 30 jaar oude studie is er nu een opnieuw een serieus onderzoek aan de gang:
aan de universiteit van Newcastle promoveert Lorena Hitchens op de Gallo-Romeinse dodecaëders.
"Bij een opgraving in het Duitse Arloff, 25 kilometer ten zuidwesten van Bonn, vonden archeologen begin jaren negentig een bronzen twintigvlak.
Deze zogeheten icosaëder van Arloff is het enig bekende object in zijn soort en is zo mogelijk nog raadselachtiger dan de twaalfvlakken
die verspreid over Noordwest-Europa worden gevonden.")